สุสานหอยล้านปี ตำบลสองห้อง อำเภอฟากท่า จังหวัดอุตรดิตถ์

สุสานหอยล้านปี ถูกค้นพบที่บ้านนาไร่เดียว ต.สองห้อง อ.ฟากท่า โดยพบห่างจากหมู่บ้านประมาณ 1 กิโลเมตร ลักษณะที่พบเป็นร่องรอยหอยฝาเดียวและหอยเจดีย์ซึ่งเป็นหอยน้ำจืด อายุประมาณล้านปี ฝังและแทรกตัวสลับอยู่ในโขดหิน ซึ่งเป็นชั้นหินทราย หินดินดานมีปริมาณหนาแน่น มีความกว้างตั้งแต่ 50-100 เซนติเมตร ยาว 70-120 เซนติเมตร จำนวนเกือบ 100 ก้อน วางเรียงรายสลับซับซ้อนกันอยู่บริเวณหน้าผาชั้นกลางถึงชั้นบน ในเนื้อที่ 9 ไร่ โดยมีพืชขนาดเล็กและตะไคร่น้ำจับเกาะบนโขดหินที่มีซากหอยโบราณแทรกตัวฝังอยู่ านหอยล้านปี ตั้งอยู่บนภูเขาลูกเตี้ย ๆ อยู่ห่างจากหมู่บ้านนาไร่เดียวไปประมาณ 1 กิโลเมตร ชาวบ้านได้เล่าขานสืบต่อกันมาว่า แต่เดิมสถานที่ดังกล่าวชาวบ้านเรียกขานว่า โปร่งหอย ตามลักษณะทางภูมิศาสตร์ ซึ่งโปร่งนั้นหมายถึงแอ่งน้ำที่มีน้ำขังตลอดปี ส่วนหอยที่มาคือในบริเวณแอ่งน้ำดังกล่าวจะมีหินที่มีรูปร่างเหมือนหอยชนิดต่าง ๆ อยู่เป็นจำนวนมาก ชาวบ้านในหมู่บ้าน ได้เล่าขานเป็นตำนานนิทานพื้นบ้านว่า พื้นที่สุสานหอยในปัจจุบันเดิมทีมีพญานกอินทรียักษ์สองตัวผัวเมีย มาอาศัยทำรังอยู่บนต้นไม้ทุกๆ วัน พญานกอินทรียักษ์ทั้ง 2 ตัว จะบินไปหากินหอย กินปู ที่หนองน้ำใหญ่ในป่าหิมพานต์และกลับมานอนรัง เป็นอยู่อย่างนี้ประจำ พอตกกลางคืนพญานกอินทรียักษ์ทั้งสองก็ได้ขับถ่ายเปลือกหอยทิ้งไว้บริเวณโคนต้นไม้ใหญ่ทุกวันจนกลายเป็นภูเขาที่มีแต่เปลือกหอยที่เราพบเห็นในปัจจุบัน ชาวบ้านจึงเชื่อกันว่าหินรูปหอย เกิดจากนกอินทรีคู่ผัวเมียที่มาทำรังอาศัยอยู่บริเวณแอ่งน้ำ ออกไปหาอาหารจำพวกกุ้ง หอย ปู ปลาแล้วกลับมาถ่ายมูลไว้ที่แอ่งน้ำนั่นเอง