เที่ยวพะเยา

ดอยผาดำ ตั้งอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติภูซาง ดอยผาดำเป็นภูเขาหินปูน มีหน้าผาขนาดใหญ่สวยงาม มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง ประมาณ 1,096 เมตร ดอยผาดำตั้งตระหง่านอยู่เหนือหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติภูซางที่ 1(ผาแดง) อยู่ในพื้นที่ตำบลร่มเย็น อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา อยู่ห่างจากอุทยานฯ 47กิโลเมตร การเดินเที่ยวชมต้องใช้เวลา 3-4 ชั่วโมง และควรมีเจ้าหน้าที่นำทาง

หนองเล็งทรายเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำที่มีขนาดใหญ่รองจากกว๊านพะเยา การขึ้นทะเบียนเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำระหว่างประเทศ มีความสำคัญต่อความเป็นอยู่ของชาวอำเภอแม่ใจและใกล้เคียงเป็นอย่างมาก เนื่องจากมีความหลากหลายทางชีวภาพสูง ทั้งพันธุ์ปลา นก และพันธุ์พืชพื้นน้ำต่างๆแต่ปัจจุบันหนองเล็งทรายมีสภาพตื้นเขิน มีวัชพืชขึ้นหนาแน่น อีกทั้งชนิดและปริมาณของปลาและนกก็ลดลง เนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพธรรมชาติ

น้ำตกธารสวรรค์ เป็นน้ำตกหินปูนขนาดกลาง ที่เกิดจากลำห้วยสองสบ ห้วยโป่ง ห้วยอูน และตาน้ำบ่อเบี้ย ไหลลงมารวมกันเป็นห้วยแม่ปั๋ง และตกจากหน้าผาลงมาเป็นน้ำตกธารสวรรค์ อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติดอยภูนาง 300 เมตร มีความสูง 20 เมตร กว้าง 30 เมตร นอกจากนี้น้ำตกธารสวรรค์ ยังมีจำนวนชั้นถึงสองชั้น มีน้ำไหลตลอดปี เสน่ห์ของน้ำตกธารสวรรค์อยู่ตรงที่บรรยากาศกลางแมกไม้ขนาดใหญ่เหมาะแก่การพักผ่อนหย่อนใจ น้ำมีสีเขียวมรกตสวยงาม น้ำจากน้ำตกไหลผ่านหมู่บ้านที่ตั้งอยู่โดยรอบอุทยานฯ ทำให้ชาวบ้านมีน้ำทำการเกษตร อุปโภค-บริโภค และไหลลงไปสู่แม่น้ำยมซึ่งเป็นแม่น้ำสายหลักของประเทศ

วนอุทยานภูลังกา ดอยภูลังกาภาษาชาวเขา เผ่าเมี่ยน เรียกว่า “ฟินจาเบาะ” หมายความว่า “ภูเทวดา” เป็นยอดดอยที่สวยงาม มีความสูง 1,720 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง สูงที่สุดในเทือกเขาสันปันน้ำ ไทย-ลาว ด้านทิศเหนือมีพื้นที่ประมาณ 7,800 ไร่ ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่ตำบลผาช้าง อำเภอปง จ. พะเยา สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าดิบเขา เป็นต้นกำเนิดของแม่น้ำยม มีต้นไม้ขนาดใหญ่จำนวนมาก ชมทะเลเมฆหมอก ดวงอาทิตย์ขึ้นลงและดอกไม้ป่าสวยงาม โดยเฉพาะในช่วงปลายฝนต้นหนาว มีถ้ำหลบภัยของ ผกค.ในอดีต มีน้ำตกสวยงาม นอกจากนี้ยังมีพรรณไม้หายากเช่น ต้นชมพูภูพาน เนียมแดง เอื้องสีตาล ข่าดอกแดง สัตฤาษี เป็นต้น สำหรับสัตว์ป่ามีจำนวนมากกว่า 100 ชนิด เช่น เสือโคร่ง หมี กวาง เก้ง หมูป่า งูจงอาง ผีเสื้อ เป็นต้น สำหรับนกป่าประจำถิ่นและนกอพยพ ซึ่งสวยงามมีมากกว่า 200 ชนิด เช่น นกพญาไฟ นกเป้า เป็นต้น จึงเป็นแหล่งดูนกที่สำคัญอีกแห่งหนึ่ง ลักษณะภูมิอากาศในช่วงฤดูหนาว อากาศหนาวเย็น อุณหภูมิเฉลี่ยต่ำสุด 7 องศา สูงสุดเฉลี่ย 35 องศา มีฝนตกชุกในช่วงฤดูฝนจากข้อมูลของกรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม วนอุทยานภูลังกา ดอยภูลังกาภาษาชาวเขา เผ่าเมี่ยน เรียกว่า “ฟินจาเบาะ” หมายความว่า “ภูเทวดา” เป็นยอดดอยที่สวยงาม มีความสูง 1,720 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง สูงที่สุดในเทือกเขาสันปันน้ำ ไทย-ลาว ด้านทิศเหนือมีพื้นที่ประมาณ 7,800 ไร่ ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่ตำบลผาช้าง อำเภอปง จ. พะเยา สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าดิบเขา เป็นต้นกำเนิดของแม่น้ำยม มีต้นไม้ขนาดใหญ่จำนวนมาก ชมทะเลเมฆหมอก ดวงอาทิตย์ขึ้นลงและดอกไม้ป่าสวยงาม โดยเฉพาะในช่วงปลายฝนต้นหนาว มีถ้ำหลบภัยของ ผกค.ในอดีต มีน้ำตกสวยงาม นอกจากนี้ยังมีพรรณไม้หายากเช่น ต้นชมพูภูพาน เนียมแดง เอื้องสีตาล ข่าดอกแดง สัตฤาษี เป็นต้น สำหรับสัตว์ป่ามีจำนวนมากกว่า 100 ชนิด เช่น เสือโคร่ง หมี กวาง เก้ง หมูป่า งูจงอาง ผีเสื้อ เป็นต้น สำหรับนกป่าประจำถิ่นและนกอพยพ ซึ่งสวยงามมีมากกว่า 200 ชนิด เช่น นกพญาไฟ นกเป้า เป็นต้น จึงเป็นแหล่งดูนกที่สำคัญอีกแห่งหนึ่ง ลักษณะภูมิอากาศในช่วงฤดูหนาว อากาศหนาวเย็น อุณหภูมิเฉลี่ยต่ำสุด 7 องศา สูงสุดเฉลี่ย 35 องศา มีฝนตกชุกในช่วงฤดูฝน

น้ำตกแม่เหยี่ยนเป็นน้ำตกสูงชัน น้ำใสสะอาดไหลตลอดทั้งปี น้ำตกลงมาเป็นสายคล้ายงาช้าง ลดหลั่นเป็นชั้นๆ จำนวน 7 ชั้น มีความสูงประมาณ 1,000 เมตรจากระดับน้ำทะเล สภาพป่าเป็นป่าดิบชื้น มีไม้ยางเป็นไม้เด่น

น้ำตกตาดปู่เข่ง ตั้งอยู่บ้านบ่อเบี้ย หมู่ที่ 6 ตำบลบ้านมาง อำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา อยู่ห่างจากอุทยานแห่งชาติภูนาง ประมาณ 7 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางประมาณ 1 ชั่วโมง เป็นน้ำตกขนาดเล็กเป็นชั้นๆ มีลานหินกว้างค่อนข้างเรียบ เกิดจากลำห้วยแม่ปั๋ง กว้างประมาณ 20 เมตร เนื้อที่ประมาณ 2 ไร่ บรรยากาศร่มรื่นเย็นสบาย เหมาะสำหรับการพักผ่อนหย่อนใจ

น้ำตกภูซาง ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติภูซาง ตำบลภูซาง อำเภอภูซาง จังหวัดพะเยา จุดเด่นของน้ำตกคือ เป็นน้ำตกที่มีกระแสน้ำอุ่น อุณหภูมิประมาณ 35 องศาเซลเซียส นอกจากนี้ทางตอนเหนือของน้ำตกภูซาง ยังมีเส้นทางศึกษาธรรมชาติ มีจุดเด่นอยู่ที่บ่อซับน้ำอุ่นและป่าพรุน้ำจืด ซึ่งบ่อซับน้ำอุ่นเป็นต้นกำเนิดของน้ำตกภูซาง น้ำตกภูซาง มีลักษณะเป็นธารน้ำอุ่นผุดจากใต้ดิน มีสภาพโดยรอบเป็นป่าพรุน้ำจืด เต็มไปด้วยแมกไม้นาๆพรรณที่หาดูได้ยาก น้ำตกภูซางอยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานประมาณ 300 เมตร และเส้นทางสายนี้ยังสามารถเดินทางต่อไปยังบ้านฮวก ตลาดการค้าชายไทย-ลาว และภูชี้ฟ้า ซึ่งห่างจากอุทยานแห่งชาติภูซางประมาณ 45 กิโลเมตร

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเวียงลอ มีจุดเด่นที่ทัศนียภาพที่สวยงาม โดยเฉพาะดงไม้ตะเคียน บริเวณแม่ห้วยทะลาย ตำบลพระธาตุขิงแกง อำเภอจุน จังหวัดพะเยา ต้นไม้มีขนาดใหญ่มากอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เป็นธรรมชาติ เป็นที่ตื่นตาตื่นใจแก่ผู้ที่ไปเที่ยวชม นอกจากนี้มีสัตว์ป่าประจำท้องถิ่นที่ชุกชุมคือ นกยูง ภูมิประเทศเป็นป่าดงดิบ ป่าต้นน้ำอุดมสมบูรณ์ เป็นแหล่งอาศัยของสัตว์ป่าหายาก เช่น เลียงผา, กวาง, นกยูง, เนื้อทราย, ละอง, ละมั่ง, ไก่ฟ้าหลังขาว, นกแว่นสีเทา

ถ้ำปางงุ้น ตั้งอยู่ที่บ้านปางงุ้น หมู่ 6 ตำบลหนองหล่ม อำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติดอยภูนาง ประมาณ 10 กิโลเมตร ถ้ำปางงุ้นเป็นถ้ำใหญ่ ในบริเวณถ้ำเป็นที่ราบกว้างมีลักษณะเป็นห้องโถง มีอยู่ 5 โถงด้วยกัน สามารถรองรับนักท่องเที่ยวเข้าเยี่ยมชมได้ไม่ต่ำกว่า 400 คน ผนังถ้ำมีหินงอกหินย้อยที่สวยงาม มีน้ำหยดลงมาจากผนังถ้ำ สามารถรองน้ำที่หยดลงมาจากผนังถ้ำไว้ใช้อุปโภคได้ นอกจากนั้นยังมีหินที่ตกผลึกส่องแสงประกายแวววาวอย่างงดงาม

หน้าผาเทวดา มีสภาพแวดล้อมร่มรื่น เป็นสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่ท้าทายนักผจญภัย เหมาะต่อการทำกิจกรรมโรยตัวจากหน้าผาสูง 25, 50 และ 110 เมตร ที่ตำบลสันโค้ง อำเภอดอกคำใต้ นอกจากนี้ ยังสามารถชื่นชมน้ำพุมหัศจรรย์ ต้นกำเนิดต้นน้ำห้วยชมพูได้อีกด้วย

น้ำตกน้ำมิน เป็นน้ำตกหินปูนขนาดเล็กที่มีความสูง 15 เมตรเท่านั้น แต่มีความสวยงามตามธรรมชาติ และมีน้ำใสไหลเย็นตลอดทั้งปี น้ำตกน้ำมินแห่งนี้ก็ยังคงครองใจชาวพะเยา รวมทั้งนักเดินทางผู้ใฝ่หาความบริสุทธิ์จากโลกธรรมชาติที่ต้องการมุมสงบสำหรับพักผ่อนหย่อนใจ อีกทั้งบริเวณด้านบนเหนือตัวน้ำตกมีลักษณะเป็นภูเขาล้อมรอบเป็นครึ่งวงกลม และมีน้ำตกขนาดเล็กอีกแห่งหนึ่ง หากเดินขึ้นมาถึงข้างบนจะพบกับหน้าผาสูง สวยงามแปลกตาที่ผสมผสานความน่าตื่นตาจากถ้ำขนาดใหญ่ซึ่งตระการตาด้วยหินงอกหินย้อยอยู่ภายใน

น้ำตกห้วยต้นผึ้ง เป็นน้ำตกหินปูนขนาดเล็ก ตั้งอยู่ที่บ้านสระ ตำบลสระ อำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา น้ำไหลลงมาจากหน้าผาสูงต่างระดับลดหลั่นกัน สูงประมาณ 80 เมตร มีน้ำไหลตลอดปี

ม่อนหินเขียว-ผามรกต ตั้งอยู่ที่บ้านดงเคียน หมู่ที่ 3 การเดินทางใช้ถนนจุน-เชียงคำ หมายเลข 1021 ในบริเวณเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเวียงลอ มีการขุดค้นพบหินสีเขียวมรกตอยู่เป็นจำนวนมาก ถ้าเดินทางตามสันเขาขึ้นไปสูงอีกหน่อย จะพบกับจุดชมวิว “ผากากซาก” ที่สามารถมองเห็นวิวทิวทัศน์อันสวยงามของตำบลห้วยยางขามได้เป็นอย่างดี ปัจจุบันสภาพผืนป่าค่อนข้างสมบูรณ์ดี มีสัตว์ป่าอาศัยอยู่หลายชนิด เนื่องจากชุมชนมีกิจกรรมอนุรักษ์ผืนป่าอย่างต่อเนื่อง เช่น การบวชป่า การก่อสร้างฝายน้ำล้น เป็นต้น

ไดโนเสาร์เชียงม่วนเป็นไดโนเสาร์ตัวแรกที่ค้นพบในภาคเหนือ ระหว่างปี พ.ศ. 2545 – 2552 นายวรวุธ สุธีธร นักโบราณชีววิทยา หัวหน้าคณะสำรวจของกรมทรัพยากรธรณีได้นำคณะสำรวจเข้ามาทำการขุดค้นซากดึกดำบรรพ์ที่พบที่อ.เชียงม่วน จ.พะเยา พบซากกระดูกไดโนเสาร์วางตัวเรียงต่อกันในแนวทิศเหนือ-ทิศใต้ จำนวน 104 ชิ้น ประกอบด้วยกระดูกคอ กระดูกสันหลัง กระดูกโคนหาง กระดูกสะโพกและกระดูกซี่โครง ผลการตรวจสอบทำให้ทราบว่าซากดึกดำบรรพ์ที่ค้นพบเป็นซากไดโนเสาร์ซอโรพอด ซึ่งมีคอยาว หางยาว เดิน 4 ขา และกินพืชเป็นอาหาร ปัจจุบันยังไม่สามารถระบุชนิดได้ แต่พบว่ามีลักษณะต่างจากไดโนเสาร์ซอโรพอดชนิดอื่นๆที่เคยพบในประเทศไทย สันนิษฐานว่าอาจเป็นชนิดพบใหม่ของโลก เนื่องจากแหล่งที่พบเป็นพื้นที่ใหม่ที่เพิ่งมีการค้นพบซากดึกดำบรรพ์ของไดโนเสาร์เป็นครั้งแรกใกล้ๆ กันเป็นที่ตั้งของแก่งหลวง เป็นโขดหินขนาดใหญ่ที่ตั้งขวางลำน้ำยม ริมสองฝั่งเป็นป่าเต็งรังและป่าเบญจพรรณ เป็นที่พักผ่อนของคนเชียงม่วน ช่วงฤดูฝนสามารถนั่งแพล่องแก่งได้ วนอุทยานไดโนเสาร์เชียงม่วน-แก่งหลวง ตั้งอยู่ที่บ้านหนองกลาง ต.บ้านมาง จากแยกบ้านบ่อเบี้ย ใช้ทางหลวงหมายเลข 1251 ไปทางอ.เชียงม่วนจนถึงสี่แยกบ้านมาง ให้เลี้ยวขวาไปประมาณ 4 กิโลเมตร แล้วเลี้ยวขวาอีกครั้งบริเวณบ้านปงสนุกไปตามทางอีกประมาณ 4 กิโลเมตรถึงวนอุทยานไดโนเสาร์เชียงม่วน-แก่งหลวง

ถ้ำผาตั้ง ตั้งอยู่ที่บ้านผาตั้ง หมู่ 6 ตำบลขุนควร อำเภอปง จังหวัดพะเยา อยู่ในพื้นที่ของหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติ ที่ ภน. 1 (ผาตั้ง) ห่างจากอำเภอปง ประมาณ 20 เมตร ลักษณะถ้ำเป็นโพรงถ้ำลึกประมาณ 800 เมตร ผนังถ้ำประกอบด้วย หินงอก หินย้อย ต้นเฟิร์น ที่สวยงามอย่างเป็นธรรมชาติ บริเวณภายในถ้ำมีโพรงถ้ำเล็กๆ มากมาย เช่น ถ้ำเล็กธารสวรรค์ ถ้ำเล็กผาตั้ง ถ้ำเล็กเทพสถิต ถ้ำเล็กธารหิมะ ถ้ำเล็กวรรณประเวศ เหมาะสำหรับนักท่องเที่ยวที่ชอบผจญภัย สามารถเข้าไปเที่ยวได้ มีเจ้าหน้าที่หน่วยพิทักษ์อุทยานฯ คอยดูแลและอำนวยความสะดวกแก่นักท่องเที่ยว

ฝั่งต้า ตั้งอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติดอยภูนาง ซึ่งอยู่ในเขตติดต่อกับบ้านไชยสถาน ตำบลเชียงม่วน จังหวัดพะเยา มีสภาพคล้าย แพะเมืองผี

ไดโนเสาร์เชียงม่วน ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของบ้านหนองกลาง หมู่ที่ ๗ ตำบลบ้านมาง อำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติดอยภูนาง ๒๘ กิโลเมตร เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ และแหล่งศึกษาโลกดึกดำบรรพ์ ปี พ.ศ.๒๕๔๕ ราษฎรในพื้นที่ได้พบฟอสซิลไดโนเสาร์ที่นี่เป็นครั้งแรกของภาคเหนือ มีอายุมากกว่า ๑๓๕ ล้านปี เป็นไดโนเสาร์พันธุ์ซอโรฟอด กินพืชเป็นอาหาร มีคอยาว หางยาว เดิน ๔ ขา

น้ำตกจำปาทองเป็นน้ำตกขนาดใหญ่ มีความอุดมสมบูรณ์มีน้ำตลอดทั้งปี สายน้ำลดหลั่นลงมา 6 ชั้น ชั้นที่สวยที่สุด คือ ชั้นที่ 2 และ 3

น้ำตกภูลังกาตั้งอยู่ในเขตวนอุทยานภูลังกา ตำบลผาช้างน้อย อำเภอปง จังหวัดพะเยา วนอุทานภูลังกาครอบคลุมพื้นที่อำเภอเชียงคำและอำเภอปง มีเนื้อที่ประมาณ 7,800 ไร่ ได้รับการประกาศจัดตั้งเมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม 2545 ลักษณะภูมิประเทศเป็นเทือกเขาสลับซับซ้อน วางตัวอยู่ในแนวตะวันออก-ตะวันตก มียอดภูลังกาเป็นยอดที่สูงที่สุดด้วยความสูง 1,720 เมตร เนื่องจากเป็นยอดเขาที่สูงเด่นที่สุดเมื่ออยู่บนยอดเขาจึงสามารถชมวิวได้สวยงาม

ยอดดอยหลวงเป็นจุดสูงสุดของสันเขาดอยหลวง มีความสูง 1,694 เมตรจากระดับน้ำทะเล ยอดดอยหนอกเป็นเขาหินปูนที่มีความสูงและชันมาก ตั้งอยู่บนสันเขาดอยหลวง มีความสูง 1,077 เมตรจากระดับน้ำทะเล เหมาะสำหรับผู้ที่รักการผจญภัยและต้องการสัมผัสธรรมชาติอย่างใกล้ชิด เป็นจุดที่สามารถชมทิวทัศน์ได้ 360 องศา มองเห็นกว๊านพะเยา ตัวเมืองพะเยา ตัวอำเภอวังทอง และผืนป่าที่อยู่รอบด้าน ในฤดูหนาวบนดอยหนอกสามารถมองเห็นทะเลหมอกที่สวยงามมาก

ถ้ำผาตั้ง ตั้งอยู่ที่บ้านผาตั้ง หมู่ 6 ตำบลขุนควร อำเภอปง จังหวัดพะเยา อยู่ในพื้นที่ของหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติ ที่ ภน. 1 (ผาตั้ง) ห่างจากอำเภอปง ประมาณ 20 เมตร ลักษณะถ้ำเป็นโพรงถ้ำลึกประมาณ 800 เมตร ผนังถ้ำประกอบด้วย หินงอก หินย้อย ต้นเฟิร์น ที่สวยงามอย่างเป็นธรรมชาติ บริเวณภายในถ้ำมีโพรงถ้ำเล็กๆ มากมาย เช่น ถ้ำเล็กธารสวรรค์ ถ้ำเล็กผาตั้ง ถ้ำเล็กเทพสถิต ถ้ำเล็กธารหิมะ ถ้ำเล็กวรรณประเวศ เหมาะสำหรับนักท่องเที่ยวที่ชอบผจญภัย สามารถเข้าไปเที่ยวได้ มีเจ้าหน้าที่หน่วยพิทักษ์อุทยานฯ คอยดูแลและอำนวยความสะดวกแก่นักท่องเที่ยว