เที่ยวมุกดาหาร

โขดหินภูเขาไฟ เป็นสถานที่สำคัญแห่งหนึ่งต่อบ้านโพนสว่าง ตั้งอยู่ที่หมู่ 6 บ.โพนสว่าง ต.พังแดง อ.ดงหลวง จ.มุกดาหาร เป็นโขดหินปล่องภูเขาไฟ ที่เกิดจากการเย็นตัวของลาวา เป็นร่องรอยภูเขาไฟในอดีตที่ดับไปแล้ว มีลานหินขนาดใหญ่ และปล่องภูเขาไฟจำนวนมาก แต่ละปล่องมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3-5 เมตร สถานที่แห่งนี้มีความสำคัญมาก เพราะมีมาอย่างยาวนานก่อนที่จะมีผู้คนมาอาศัยอยู่แถวนี้ (http://amazingfe.blogspot.com)

ตั้งอยู่ในเขต อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว เป็นจุดชมวิวและที่พักผ่อนหย่อนใจอยู่ใกล้บริเวณภูผาแต้ม มีลักษณะเป็นลานหินใต้เพิงผา ร่มรื่นไปด้วยแมกไม้เหมาะสำหรับนั่งเล่นและพักผ่อนลานหินบนภูวัด แหล่งท่องเที่ยวของชาวท้องถิ่น โดยรอบภูผาแต้ม ในช่วงฤดูแล้ง วันสงกรานต์และวันสำคัญทางศาสนา สถานที่แห่งนี้เป็นที่สำหรับประกอบพิธีทางศาสนา มีชาวบ้านมาชุมนุมกันเป็นจำนวนมาก

ผางอย อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ ประมาณ1,600 เมตร บริเวณหน้าผามีประติมากรรมหินทรายรูปร่างคล้ายเต่า ลักษณะหน้าผายื่นออกไปทางทิศตะวันออกเหมาะแก่การชมพระอาทิตย์ขึ้น ซึ่ง อุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ (มุกดาหาร) อยู่ในท้องที่อำเภอเมืองและอำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร มีสภาพป่าที่สมบูรณ์ มีป่าเต็งรังบริเวณลานหินหรือภูเขาหิน และในฤดูฝนต่อฤดูหนาวจะเต็มไปด้วยไม้ดอกงดงามนานาชนิด ป่าเบญจพรรณบริเวณหุบเขา มีปรากฏการณ์และธรรมชาติที่สวยงาม หินมีลักษณะหรือรูปทรงแปลกๆ ถ้ำที่มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ น้ำตกและน้ำซับตลอดปี ตลอดจนมีสัตว์ป่านานาชนิด สภาพภูมิประเทศประกอบด้วยภูเขาสูงชันหลายเทือกเขาติดต่อกัน คือ ภูนางหงษ์ ภูถ้ำพระ ภูหลังเส ภูหินเทิบ ภูหมากยาง ภูโป่ง ภูมโน มียอดเขาภูจอมศรีเป็นยอดเขาที่สูงที่สุด คือ สูงประมาณ 420 เมตรจากระดับน้ำทะเล มีสภาพเป็นภูเขาหินตลอดทั้งมีหิน กว้างยาวและหินทับซ้อนกันในรูปต่างๆ หน้าผาสูงชัน และดินส่วนใหญ่เป็นดินปนทราย เป็นแหล่งกำเนิดของแม่น้ำหลายสาย เช่น ห้วยตาเหลือก ห้วยสิง ห้วยสะพาย ห้วยเรือ ห้วยบอน ห้วยช้างชน ห้วยไค้ และห้วยมะเล เป็นต้น

ลานมุจลินท์ เป็นลานหินเรียบทอดยาวกว้างไกลต่อจากกลุ่มหินเทิบ โดยมีป่าเต็งรังแคระล้อมรอบให้ความงดงามกลมกลืน กับธรรมชาติอีกรูปแบบหนึ่ง มีพันธุ์ไม้พุ่มจำพวกข่อยหิน นางฟ้าจำแลง อ้นเหลืองและกระโดนดาน เป็นส่วนประกอบจุดเด่นของที่นี้ที่ไม่ควรมองข้ามคือกลุ่มดอกหญ้าของสังคมพืชขนาดเล็ก เช่น สร้อยสุวรรณา หยาดน้ำค้าง หนาวเดือนห้า ดาวรวมดวงและดุสิตา ซึ่งจะออกดอกบานสะพรั่งหลากสีคละเคล้ากัน อุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ มีลักษณะของก้อนหินเป็นเทบ “เทิบภาษาอิสาน หมายถึง เพิง คือลักษณะของหินที่วางทับซ้อนกันลักษณะเป็นเพิง (เพิงหมาแหงน)” อุทยานฯ ครอบคลุมพื้นที่อำเภอเมืองมุกดาหารและอำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร บนถนนสาย มุกดาหาร ดอนตาล ระยะทางจากตัวเมืองมุกดาหาร ไปทางทิศใต้ประมาณ 17 กิโลเมตร แยกเข้าทาง อีกประมาณ 2 กิโลเมตร จะถึงที่ทำการอุทยานฯ ประกาศจัดตั้งเป็นพื้นที่คุ้มครอง เมื่อวันที่ 28 ธันวาคม 2531 ตามพระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2504เป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 59 ของประเทศไทย

อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว มีเนื้อที่อยู่บนแนวเขตรอยต่อ 3 จังหวัด คือ อำเภอนิคมคำสร้อย อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร อำเภอชานุมาน และอำเภอเสนางคนิคม จังหวัดอำนาจเจริญ มีเนื้อที่ประมาณ 144,375 ไร่ หรือ 231 ตารางกิโลเมตร ในอดีตประมาณปี พ.ศ. 2508 – 2525 พื้นที่ป่าอันอุดมสมบูรณ์แห่งนี้ เคยเป็นที่แทรกซึมของผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ (ผกค.) นับได้ว่าเป็นขุมกำลังที่มีความสำคัญอีกแห่งหนึ่งในประเทศ จึงไม่มีราษฎรบุกรุกเข้าทำกินในพื้นที่ ในปี พ.ศ. 2525 เมื่อเหตุการณ์คลี่คลายลง ผกค. เข้ามอบตัวต่อทางราชการ ทางการ จึงจัดสรรที่ดินทำกินให้กับราษฎรบริเวณบ้านน้อมเกล้า ตำบลบุงค้า อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร และที่บ้านภูผาหอม ตำบลเหล่าหมี อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร จากนั้นปัญหาต่างๆ ด้านป่าไม้ก็ตามมา ไม่ว่าจะเป็นการจับจอง บุกรุก แผ้วถางป่าการลักลอบตัดไม้ทำลายป่า ด้วยเกรงว่าปัญหาเหล่านี้จะลุกลามออกไป ในช่วงปี พ.ศ. 2525 ป่าไม้อำเภอดอนตาล ได้เสนอเรื่องต่อจังหวัดมุกดาหาร และป่าไม้อำเภอเลิงนกทา ได้รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับภูลำกลาง ภูสระดอกบัว และภูผาแต้ม เพื่อเสนอเรื่องต่อทางจังหวัดยโสธร ให้จัดเป็นแหล่งท่องเที่ยว จากเหตุผลความเหมาะสมนานัปการ ก่อประโยชน์ทั้งความมุ่งมั่นที่จะอนุรักษ์ผืนป่าแห่งนี้ไว้เป็นสมบัติของชาติและอนุชนรุ่นหลัง ได้เป็นแหล่งศึกษาหาความรู้ ทั้งยังเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจของผู้คนโดยทั่วไป กองอุทยานแห่งชาติ จึงทำการสำรวจอย่างจริงจัง ในปี พ.ศ. 2531 และเริ่มดำเนินการจัดตั้ง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2532 เป็นต้นมา ซึ่งได้ประกาศให้เป็นอุทยานแห่งชาติโดยได้มีพระราชกฤษฏีกากำหนดที่ดินป่าดงบังอี่ แปลงที่สาม และป่าดงบังอี่ แปลงที่สี่ ในท้องที่ตำบลดงเย็น อำเภอเมืองมุกดาหาร ตำบลนาอุดม ตำบลนิคมคำสร้อย ตำบลโชคชัย อำเภอนิคมคำสร้อย และตำบลเหล่าหมี ตำบลป่าไร่ ตำบลบ้านบาก อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร ป่าดงบังอี่ในท้องที่ตำบลกุดแห่ ตำบลบุ่งค้า อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร ป่าดงบังอี่ฝั่งซ้ายห้วยทมในท้องที่ตำบลคำเขื่อนแก้ว อำเภอชานุมาน จังหวัดอุบลราชธานี และป่าดงหัวกอง และป่าดงบังอี่ ในท้องที่ตำบลเสนางคนิคม ตำบลโพนทอง ตำบลหนองไฮ อำเภอเสนางคนิคม จังหวัดอุบลราชธานี ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 109 ตอนที่ 126 ลงวันที่ 30 ธันวาคม 2535 นับเป็น อุทยานแห่งชาติลำดับที่ 75 ของประเทศไทย

ถ้ำฝ่ามือแดง เป็นเพิงผาหินทราย เมื่อหินด้านบนถล่มลงมาทำให้กลายเป็นช่องทางเดินตามไหล่เขา เพิงผามีลักษณะยาวแต่แคบขนาดกว้าง 3 เมตร และยาวประมาณ 60 เมตร ลักษณะดินเป็นดินทราย พบภาพเขียนสีสมัยก่อนประวัติศาสตร์รูปฝ่ามือ ภาพคน ภาพสัตว์ ภาพอาวุธ ภาพสัญลักษณ์ และภาพอื่น ๆ ที่จำแนกรูปทรงไม่ได้ … ภาพเขียนสีเหล่านี้อยู่สูงจากระดับพื้นถ้ำประมาณ 5 เมตร ปัจจุบันภาพลบเลือนไม่ชัดเจน และถูกรบกวนโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์จากคนในยุคปัจจุบัน โดยการขีดเขียนทับลงไปบนภาพเขียนสี หรือมีการฉาบปูนซีเมนต์บนผนังหินบางส่วนใกล้บริเวณที่พบภาพเขียนสี คาดว่าพระที่เคยมาธุดงค์ในบริเวณนี้เป็นผู้ทำ เนื่องจากในอดีตมีพระธุดงค์มาพักแรมที่นี่ จากคำบอกเล่าของเจ้าหน้าที่พบว่ามีการทำความสะอาดผนังหินและการก่อกองไฟซึ่งส่งผลกระทบต่อภาพเขียนสี นอกจากนั้นบริเวณเพิงผาใกล้เคียงถ้ำฝ่ามือแดง ยังพบภาพเขียนสีด้วย

ผาไทร เป็นหน้าผาสูงชันเหมาะแก่การชมวิวและเป็นจุดชมพระอาทิตย์ขึ้นที่สวยงามอีกแห่งหนึ่งของอุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ บริเวณทางลงหน้าผามีเพิงหินพิงกันอยู่ เกิดเป็นช่องแคบที่สามารถเดินลอดผ่านได้เรียก “ถ้ำลอด” ถ้ำลอด เป็นถ้ำเล็กๆ ที่สามารถลอดลงมาจากหน้าผา เพื่อที่จะเดินต่อไปที่ภูนาหงษ์และภูหลักเส ระหว่างทางจากถ้ำลอดขึ้นไปภูหลักเส เป็นบริเวณที่ชาวบ้านได้ขุดพบเศษถ้วยชามและของโบราณ

ผามะนาว ตั้งอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ จากภูถ้ำพระเดินต่อไปอีกประมาณ 700 เมตร จะพบหน้าผาสูงชัน มีน้ำตกไหลลงสู่เบื้องล่าง บนหน้าผามองเห็นทิวทัศน์กลุ่มหินเทิบและแม่น้ำโขง

เป็นลักษณะแก่งหินทอดยาวของลำน้ำห้วยพุงปกคลุมไปด้วยพันธุ์ไม้นานาชนิดของื้นป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณและพัฒนาปรับปรุงเป็นแหล่งท่องเที่ยวตั้งแต่ปี 2540 จนถึงปัจจุบัน

น้ำตกวังเดือนห้า เป็นน้ำตกขนาดเล็กเกิดจากสายธารที่ไหลผ่านลานหินมุจลินท์ ภายในน้ำตกประกอบไปด้วยแอ่งหิน หุบหิน โขดหิน นักท่องเที่ยวนิยมไปชมทัศนียภาพและเล่นน้ำตก ในฤดูแล้งจะมีบ่อน้ำซับไหลหล่อเลี้ยงพืชพันธุ์และสัตว์ป่า

มีอายุเก่าแก่ประมาณ 100 ปี ตั้งอยู่ในถ้ำเชิงหินหน้าผาสูงของภูผากูด เป็นสถานที่ที่หลวงปู่เสาร์ กันตสีโล จำพรรษานาถึง 5 ปี และในปี 2459 หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต มาพักจำพรรษาด้วย

ภูผาแตกหรือชื่อทางยุทธการสงครามว่า “เนิน 420” เป็นแหล่งที่มีการต่อสู้ในอดีต กับผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ ที่นี่เป็นจุดชมวิวที่มีองค์ประกอบทางธรรมชาติสวยงามมาก ทางด้านทิศเหนือ สามารถมองเห็นทิวเขาของอุทยานแห่งชาติมุกดาหารในระยะไกล

เป็นลักษณะแก่งหินลานหินของลำห้วยเลาปกคลุมไปด้วยป่าเต็ง-รัง ป่าเบญจพรรณและพัฒนาปรับปรุงเป็นแหล่งท่องเที่ยวตั้งแต่ปี 2540-ปัจจุบัน

อุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ อยู่ในท้องที่อำเภอเมืองและอำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร มีสภาพป่าที่สมบูรณ์ มีป่าเต็งรัง บริเวณลานหินหรือภูเขาหิน และในฤดูฝนต่อฤดูหนาวจะเต็มไปด้วยไม้ดอกงดงามนานาชนิด ป่าเบญจพรรณบริเวณหุบเขา มีธรรมชาติที่สวยงาม หินมีรูปทรงแปลกคล้ายอูฐ ถ้ำที่มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ น้ำตกและน้ำซับตลอดปี ตลอดจนมีสัตว์ป่านานาชนิด มีเนื้อที่ประมาณ 30,312.5 ไร่ หรือ 48.5 ตารางกิโลเมตร ในปี พ.ศ. 2527 กองอุทยานแห่งชาติ ได้รับรายงานจากป่าไม้จังหวัดมุกดาหารตามหนังสือ ที่ มห 009/6913 ลงวันที่ 24 เมษายน 2527 ว่า จังหวัดได้รับนโยบายจาก ฯพณฯ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ให้ดำเนินการอนุรักษ์ป่าใกล้จังหวัดและอำเภอต่างๆ ในรูปอุทยานแห่งชาติ วนอุทยาน หรือสวนรุกขชาติ เป็นการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ซึ่งจังหวัดได้สำรวจสภาพพื้นที่ที่เหมาะสมควรจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติหรือวนอุทยานแล้ว กองอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ ได้มีคำสั่งที่ 1260/2527 ลงวันที่ 16 สิงหาคม 2527 ให้นายเชิดชัย นิลัมภาชาต เจ้าพนักงานธุรการ 4 และนายพงษ์ศักดิ์ จักรกุล พนักงานพิทักษ์ป่า ให้ไปดำเนินการสำรวจหาข้อมูลเบื้องต้นในท้องที่ตำบลบ้านแก้ง อำเภอดอนตาล ตำบลนาสีนวน อำเภอเมือง จังหวัดมุกดาหาร จากรายงานการสำรวจตามหนังสือลงวันที่ 22 ตุลาคม 2527 ปรากฏว่าบริเวณภูนางหงษ์ ภูถ้ำพระ ภูหลังเส ภูหินเทิบ และภูมโน อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติดงบังอี้ เนื้อที่ประมาณ 49.26 ตารางกิโลเมตร มีสภาพเป็นภูเขาสูงชันเป็นเทือกเขาติดต่อกัน มีป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง มีหน้าผาสูง และลานหินกว้างและยาว ประกอบด้วยหินรูปร่างต่างๆ วางซ้อนทับกันอยู่ มีถ้ำที่สวยงาม กองอุทยานแห่งชาติได้มีหนังสือ ที่ กษ 0713/4655 ลงวันที่ 11 ธันวาคม 2527 เสนอกรมป่าไม้เห็นควรจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ และมีคำสั่งกรมป่าไม้ที่ 1951/2527 ลงวันที่ 13 ธันวาคม 2527 ให้นายศักดิ์สิทธิ์ พลทรัพย์ศิริ เจ้าพนักงานป่าไม้ 3 ไปดำเนินการจัดตั้งบริเวณดังกล่าวเป็นอุทยานแห่งชาติ ซึ่งได้มีหนังสือ ที่ กษ 0713(มห)/1 ลงวันที่ 30 มกราคม 2528 รายงานการสำรวจพื้นที่ดังกล่าวว่ามีความเหมาะสมที่จะจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ ให้กองอุทยานแห่งชาติดำเนินการต่อไป ในระหว่างการดำเนินการจัดตั้งอุทยานแห่งชาติแห่งนี้ ได้มีราษฎรคัดค้านและต่อต้านการจัดตั้ง เนื่องจากมีปัญหาเกี่ยวกับการเก็บหาของป่าและการเลี้ยงสัตว์ในพื้นที่ ซึ่งเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องฝ่ายต่างๆ ได้แก้ปัญหาดังกล่าวจนเป็นที่เข้าใจ และทางสภาตำบลบ้านแก้งได้มีมติยืนยันและสนับสนุนให้ทางราชการประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติ จังหวัดมุกดาหารได้นำเสนอเข้าที่ประชุมคณะอนุกรรมการป้องกันอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้จังหวัด ครั้งที่ 2/2530 เมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม 2530 ได้มีมติสนับสนุนให้ประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติ ซึ่งคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติได้มีมติคราวประชุมครั้งที่ 1/2530 เมื่อวันที่ 18 มิถุนายน 2530 เห็นชอบให้กำหนดพื้นที่ดังกล่าวเป็นอุทยานแห่งชาติได้ โดยได้มีพระราชกฤษฎีกากำหนดบริเวณที่ดินป่าดงบังอี้ ในท้องที่ตำบลศรีบุญเมือง ตำบลคำอาฮวน ตำบลดงเย็น ตำบลนาสีนวน อำเภอเมือง และตำบลบ้านแก้ง อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร เป็นอุทยานแห่งชาติ ประกาศไว้ในราชกิจจานุเบกษาเล่ม 105 ตอนที่ 235 ลงวันที่ 28 ธันวาคม 2531 นับเป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 59 ของประเทศ ต่อมาเมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2549 กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้พิจารณาชื่ออุทยานแห่งชาติให้มีความเหมาะสม สอดคล้องกับจุดเด่น และศักยภาพที่สำคัญของพื้นที่ที่จัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ จึงเปลี่ยนชื่ออุทยานแห่งชาติมุกดาหาร เป็นอุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ

หอยสมัยหิน มีลักษณะคล้ายหอยสังข์จำนวนมาก ฝังอยู่ในดินลึกประมาณ 40 ฟุต พบที่โคกหินแดง บ้านนายอ ตำบลเหล่าหมี อำเภอดอนตาล การเดินทางใช้เส้นทางหลวงหมายเลข 2034 เลี้ยวซ้ายตรงหลักกิโลเมตรที่ 17-18 ปากทางเข้าบ้านนาโพธิ์ จากการวิจัยของกรมทรัพยากรธรณีโดยนำหอยไปวัดความหนาแน่นแล้วทำให้ทราบว่า เปลือกโลกบริเวณนี้มีอายุประมาณ 27 ล้านปี ซึ่งขุดพบเป็นแห่งที่ 3 ของโลก บริเวณที่พบเปลือกหอยนี้ ปรากฏว่าเป็นชั้นหินปูนหนาประมาณ 1 ฟุต เหมาะสำหรับผู้สนใจทางด้านธรณีวิทยา

แก่งกะเบาเป็นแก่งหินยาวเหยียดตามลำน้ำโขง บนฝั่งมีลานหินกว้างใหญ่เป็นที่พักผ่อนได้อย่างดี ในฤดูแล้งน้ำลดจนเห็นเกาะแก่งกลางน้ำและหาด ทรายสวยกว่าฤดูอื่นๆ อาหารมีชื่อของแก่งกะเบา คือหมูหัน นอกจากจะป็นแหล่งท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจ แล้วยังเป็นแหล่งประมงของชาวบ้าน บริเวณใกล้เคียงอีกด้วย สถานที่สำคัญและ

อุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ (มุกดาหาร) มีสภาพป่าที่สมบูรณ์ มีป่าเต็งรังบริเวณลานหินหรือภูเขาหิน และในฤดูฝนต่อฤดูหนาวจะเต็มไปด้วยไม้ดอกงดงามนานาชนิด ป่าเบญจพรรณบริเวณหุบเขา มีปรากฏการณ์และธรรมชาติที่สวยงาม หินมีลักษณะหรือรูปทรงแปลกๆ ถ้ำที่มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ น้ำตกและน้ำซับตลอดปี ตลอดจนมีสัตว์ป่านานาชนิด

ภูผาซาน หรือ ภูแม่นางหม่อน สถานที่ท่องเที่ยวแห่งใหม่ที่เปิดตัวสู่สายตาชาวโลกเมื่อปี 2550 ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่ บ้านแมดหมู่ที่ 5 และ 10 ตำบลบ้านเหล่า อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร ภูผาซานเป็นภูเขาที่สูงที่สุดในจังหวัดมุกดาหาร บริเวณยอดเขา เป็นลานหินกว้าง มีความสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 617 เมตร นับเป็นจุดชมวิวของจังหวัดมุกดาหารที่สามารถมองเห็นทิวทัศน์ที่สวยงามของจังหวัดมุกดาหารแห่งหนึ่ง ท้าทายความสามารถนักท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ที่ชอบการท้าทาย ปีนเขา ลุยไพรที่ชวนให้น่าสัมผัส ภูผาซานอยู่ในเขตป่าสงวน ภูสีฐาน ของอำเภอคำชะอี ภูเขาลูกนี้อยู่ห่างจาก อำเภอคำชะอี 10 กิโลเมตรและอยู่ห่างจากจังหวัดมุกดาหาร 42 กิโลเมตร ตามทางหลวงหมายเลข 2042 ถึงบ้านหนองเอี่ยนทุ่ง เลี้ยวขวาตามถนนทางหลวงแผ่นดินหมู่บ้านต่างๆ ถึงบ้านแมด หมู่ที่ 10 เป็นหมู่บ้านสุดท้ายเลยไปจนถึง

น้ำตกวังเดือนห้า เป็นแหล่งท่องเที่ยวในอุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ มีลักษณะเป็นแอ่งน้ำขังเป็นเวิ้งวัง เป็นน้ำตกขนาดเล็กเกิดจากสายธาร ที่ไหลผ่านลานหินมุจลินท์ ภายในน้ำตกประกอบไปด้วยแอ่งหิน หุบหิน โขดหิน นักท่องเที่ยวนิยมไปชมทัศนียภาพและเล่นน้ำตกในฤดูฝน ส่วนในฤดูแล้ง จะมีบ่อน้ำซับไหลหล่อเลี้ยงพืชพันธุ์และสัตว์ป่า

ภูถ้ำพระ อยู่ในอุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ ในบริเวณถ้ำพระ จะมีน้ำตกถ้ำพระและเป็นแหล่งน้ำซับตลอดปี บริเวณน้ำตกจะมีเพิงหินคล้ายถ้ำ ภายในถ้ำมีพระพุทธรูปขนาดหน้าตักกว้าง 3 ฟุต สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2515 และพระพุทธรูปไม้หลายร้อยองค์ และรูปปั้นสัตว์ต่างๆ บนลานหินมีหินรูปร่างต่างๆ ซึ่งเกิดจากการกัดเซาะของน้ำฝนแปลกและสวยงาม

อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว มีเนื้อที่อยู่บนแนวเขตรอยต่อ 3 จังหวัด คือ จังหวัดมุกดาหาร (อำเภอนิคมคำสร้อย อำเภอดอนตาล) จังหวัดยโสธร (อำเภอเลิงนกทา) และจังหวัดอำนาจเจริญ (อำเภอชานุมาน อำเภอเสนางคนิคม) มีเนื้อที่ประมาณ 144,375 ไร่ หรือ 231 ตารางกิโลเมตร ในอดีตประมาณปี พ.ศ. 2508-2525 พื้นที่ป่าอันอุดมสมบูรณ์แห่งนี้ เคยเป็นที่แทรกซึมของผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ (ผกค.) นับได้ว่าเป็นขุมกำลังที่มีความสำคัญอีกแห่งหนึ่งของประเทศ จึงไม่มีราษฎรบุกรุกเข้าทำกินในพื้นที่ ในปี พ.ศ. 2525 เมื่อเหตุการณ์คลี่คลายลง ผกค. เข้ามอบตัวต่อทางราชการ ทางการจึงจัดสรรที่ดินทำกิน ให้กับราษฎรบริเวณบ้านน้อมเกล้า ตำบลบุงค้า อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร และที่บ้านภูผาหอม ตำบลเหล่าหมี อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร ลานดอกไม้ บริเวณเทือกภูสระดอกบัวยังประกอบด้วยพื้นที่ที่เป็นลานหินกว้าง ซึ่งเต็มไปด้วยทุ่งดอกไม้ป่าต้นเล็กๆ กระจายอยู่ทั่วลานหิน ซึ่งจะผลิดอกบานสะพรั่งในปลายฤดูฝนย่างเข้าฤดูหนาว ประมาณเดือนพฤศจิกายน-ธันวาคมของทุกๆ ปี

หาดมโนภิรมย์ เป็นหาดทรายกว้างขวางทอดยาวตลอดตาให้ได้เดินชมทัศนียภาพ จุดเด่นเมื่อได้เข้าไปสัมผัสนั่นคือ เรือลำน้อยจอดเรียงรายกันอยู่มากมาย โดยมีการนั่งตกปลาและหาปลากันเพื่อเลี้ยงชีพทั่วบริเวณ หรือท่านใดจะลงเล่นน้ำเพื่อความสนุกสนานก็ย่อมได้ สามารถนั่งเรือชมทัศนียภาพรอบๆ ได้อย่างใกล้ชิดสร้างความสุขและความเพลิดเพลินให้แก่ชีวิตแน่นอนนับว่าเป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจที่รู้จักกันดีสำหรับชาวบ้านทั่วไป

บริเวณวัดจะติดริมแม่น้ำโขง มีทิวทัศน์สวยงาม และมีหาดหินโผ่ขึ้นเวลาน้ำลด สวยงามมาก

น้ำตกถ้ำพระ เป็นน้ำตกขนาดเล็ก ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ ประมาณ 2,000 เมตร มีน้ำมากในช่วงฤดูฝน ตั้งแต่เดือนกรกฎาคม-กันยายน ในฤดูแล้งน้ำจะน้อยถึงแห้งหายไป บริเวณด้านบนของน้ำตกมีพระพุทธรูปปูนปั้น และพระพุทธรูปไม้แกะสลัก มีอายุนับร้อยปี ซึ่งเป็นที่มาของชื่อน้ำตก

เป็นน้ำตกขนาดเล็กอยู่ในอุทยานแก่งตะนะ เกิดจากลำธารเล็ก ตกลงสู่พื้นเบื้องล่าง ในลักษณะม่านฝน มีความสวยงามที่สุดในปลายช่วงหน้าฝนเข้าสู่หน้าหนาว

ภูผาแต้ม เป็นแหล่งท่องเที่ยวภายใน อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว จะพบรูปรอยฝ่ามือและภาพเขียนสีโบราณก่อนประวัติศาสตร์ สันนิษฐานว่า เป็นยุคเดียวกับภาพเขียนสีของอุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ และอุทยานแห่งชาติภูผาแต้ม จังหวัดอุบลราชธานี ภาพเขียนสีและรอยฝ่ามือนี้มีอยู่ที่เพิงผาของภูผาแต้ม ซึ่งมีลักษณะคล้ายถ้ำ เพราะหินไหลลื่นลงมา ภาพเหล่านี้จึงอยู่สูงจากพื้นถ้ำ ประมาณ 7-12 เมตร และถ้ำนี้ยาวประมาณ 60 เมตร นอกจากนี้ยังมีถ้ำยางถึง 400 เมตร เป็นถ้ำธารลอดอยู่บนหลังผาแต้ม ถ้ำเต่าพันปี ยาว 400 เมตร ถ้ำค้อ ยาว 200 เมตร ถ้ำไทรย้อย ยาว 100 เมตร

ภูผาหอม ต้องเดินทางจากบ้านภูผาหอม ขึ้นเขาไปทางทิศตะวันตกประมาณ 4 กิโลเมตร เป็นจุดที่มีความสูงประมาณ 286 เมตรจากระดับน้ำทะเล บริเวณนี้เป็นที่ชมพระอาทิตย์ลับขอบฟ้าที่สวยงาม สามารถมองเห็นทิวทัศน์ได้ในระยะไกล เห็นยอดเขาภูแผงม้า ภูไม้ซาง บริเวณใกล้ ๆ ภูผาหอม คือ ผาเจิ่น – เจิ่น เป็นภาษาอีสาน แปลว่าพังทลาย หินตรงหน้าผาพังลงไปเมื่อประมาณ ปี พ.ศ. 2519 หากมองมาจากถนนเลิงนกทา-ดอนตาล จะเห็นหน้าผาสีขาวแต่ไกล อีกนัยหนึ่งหากนั่งเฮลิคอปเตอร์อยู่บนอากาศใกล้ ๆ ผาเจิ่น จะเห็นความสวยงามที่ธรรมชาติช่างสร้างสรรค์ให้กับผืนป่าแห่งนี้

เป็นวัดที่สร้างอยู่บนหน้าผาอันสูงชันของภูเขาอยู่ทางทิศตะวันตกของตำบลบ้านเป้า ส่วนวัดตั้งอยู่บนหน้าผาด้านทิศตะวันออกของภูเขาโดยวัดหันหน้าไปทางทิศตะวันออก มองเห็นทิวทัศน์ หมู่บ้านในตำบลบ้านเป้าได้ และสวยงามมาก บนหน้าผาแกะสลักพระพุทธรูปสีทอง เหลืองอร่ามสองข้างของพระพุทธรูป มีพระพุทธรูปเล็กรองลงมา อยู่ข้างละ 2 องค์กุฏิของพระสงฆ์นั้นจะปลูกอยู่หน้าผา เรือนกุฏิทำด้วยไม้ ดูแปลกตาเหทือนสิงปลูกสร้างของคนสมัยโบราณ ทางขึ้นสู่บนยอดเขานั้นสร้างด้วยคอนกรีต ทำเป็นขั้นบันไดเป็นบางช่วง สวยงาม บริเวณโดยรอบ สงบ ร่มเย็น เหมาะแก่การมาปฏิบัติธรรมเป็นอย่างมาก บริเวณหน้าหน้าผาปลูกสร้างอาคารยื่นออกมา เป็นจุดชมวิวทิวทัศน์สวยงามมาก มองเห็นหมู่บ้าน หลายหมู่บ้าน อากาศเย็นสบาย หน้าหนาวอากาศจะหนาวมากและลมแรง บริเวณสันเขาเป้นที่ราบ อุดมไปด้วยป่าไม้อุดมสมบูรณ์เหมาะแก่การศึกษาธรรมชาติเป็นป่า ดงดิบ ผสมป่าไม้เบญจพรรณ

ตั้งอยูในพื้นที่ตำบลนิคมคำสร้อย เป็นสถานที่ชมวิวทางธรรมชาติ วนอุทยานภูหมูอยู่ที่ อ.นิคมคำสร้อยใช้เส้นทางหมายเลข 212 ประมาณหลักกิโลเมตรที่ 128-129แยกซ้ายมือเข้าไปอีก 12 กิโลเมตร เป็นทางเรียบ และขึ้นเนิน ทางราดยางตลอด แต่ค่อนข้างแคบ ทำให้ รถใหญ่ เข้าไปไม่สะดวก เป็นยอดเขาที่สูง 353 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล เป็นแหล่งที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยพันธ์ ไม้ป่าและสัตว์ป่านานาชนิด เคยเป็นสถานีเรด้าอเมริกา และที่ตั้งปืนใหญ่ของค่ายทหารอเมริกันมาก่อน ที่ยังคงสภาพเดิมอยู่ เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สวยงามยิ่ง ของจังหวัดมุกดาหารอีกแห่งหนึ่ง มีพื้นที่ ราบบนยอดเขา ประมาณ 4 ตารางกิโลเมตร หรือ 2,500 ไร่ ในท้องที่ ต.นิคมคำสร้อย ต.โชคชัย อ.นิคมคำสร้อย จ.มุกดาหาร และ ต.กุดแห่ อ.เลิงนกทา จ.ยโสธร ยอดเขาสูงจากน้ำทะเลประมาณ 353 เมตร พื้นที่เมื่อสมัยก่อนบริเวณนี้มีหมูป่าชุกชุมมาก ชาวบ้าน จึงเรียกว่า ภูหมู บนยอดเขามีจุดซึ่งเป็นหน้าผาให้ชมวิว 3 จุด สามารถเดินเข้าไปชมวิวได้ทุกจุด โดยจอดรถไว้ที่ ลานจอดรถ หน้าที่ทำการวนอุทยานฯ แล้วเดินไปจุดที่ 1-2 ประมาณ 100 และ 400 เมตร ตามลำดับ สำหรับ จุดที่ 3 จะต้องเดินประมาณ 800 เมตร จากจุดชมวิวแต่ละจุด จะมองเห็นทิวทัศน์ของจังหวัดมุกดาหาร ในแง่มุมต่าง ๆ ซึ่งสวยงามมาก อากาศก็เย็นสบาย วนอุทยานภูหมู มีบ้านพักของทางราชการจำนวน 7 หลัง ใช้สำหรับท่านที่ต้องการพัก 2 หลัง จุคนได้ประมาณ 40 คน หากท่าต้องการพักแรมหรือกางเต้นท์มากางเอง ต้องเตรียมเครื่องนอน และอาหารมารับประทานเอง ติดต่อ อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว โทร.042-619076

บริเวณยอดภูสระดอกบัวมีแอ่งหินขนาดกว้างประมาณ 2-5 ม. มีอยู่ 5-6 แห่ง มีนำขังตลอดปี มีบัวพันธุ์ต่าง ๆ ขนาดเล็กขึ้นอยู่เต็มสระ เมื่อออกดอกจะสวยงามมาก จึงได้ชื่อว่า ภูสระดอกบัว อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว มีเนื้อที่อยู่บนแนวเขตรอยต่อ 3 จังหวัด คือ อำเภอนิคมคำสร้อย อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร อำเภอชานุมาน และอำเภอเสนางคนิคม จังหวัดอำนาจเจริญ

ภูวัด เป็นภูเขาสูงประมาณ 367 เมตรจากระดับน้ำทะเล อยู่ต่อจากลานภูผาแต้มออกไปทางทิศเหนือ 500 เมตร เป็นบริเวณที่ร่มรื่นไปด้วยแมกไม้ เหมาะสำหรับนั่งเล่นและพักผ่อน ลานหินบนภูวัดจะมีทุ่งดอกไม้ ออกดอกในช่วงปลายฤดูฝน เช่น เอนอ้า กระดุมเงิน ดุสิตา สร้อยสุวรรณา หยาดน้ำค้าง

จุดชมทิวทัศน์ของเมืองมุกดาหาร แม่น้ำโขง แขวงสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว อยู่บนยอดเขาจอมนางบนภูผาเทิบในเขตพื้นที่ ตำบลนาสีนวน อำเภอเมืองจังหวัดมุกดาหารมีลักษณะเป็นเพิงหินยาวขนาดของถ้ำ กว้าง 3 เมตร ยาว 60 เมตร ภายในถ้ำมีรูปมือ สีแดงประทับอยู่ 10 มือ เป็นลักษณะใช้สีแดงทามือก่อนแล้วทาบเข้ากับผนังถ้ำ 5 มือ ส่วนอีก 5 มือ เป็นลักษณะเอามือไปทาบผนังแล้วเอาสีแดงเขียนตามรูปมือแต่ละนิ้วฝ่ามือแดงที่ปรากฏในถ้ำยังไม่มีใครทราบประวัติความเป็นมาแต่สันนิษฐานว่าอายุไม่ต่ำกว่า 5000 ปี

อุทยานน้ำตกคำชะอี หรือที่ชาวบ้านเรียกกันสั้นๆ ว่า “น้ำตกคำชะอี” ตั้งอยู่ ณ หน่วยพัฒนาการเคลื่อนที่ 24 บ้านศรีมงคล หมู่ที่ 8 ตำบลคำชะอี อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร น้ำตกคำชะอี เป็นน้ำตกซึ่งเกิดจากลำห้วยคันแทใหญ่ ไหลมาจากบ้านโนนสว่าง เป็นน้ำตกขนาดเล็กที่สวยงาม มีลักษณะเป็นธารน้ำยาวประมาณ 100 เมตร ธารน้ำมีก้อนหินเรียงตัวซ้อนกัน สายน้ำรินไหลผ่านซอกหินเป็นระยะ มีน้ำไหลตลอดทั้งปี เหมาะแก่การเล่นน้ำ พักผ่อนหย่อนใจ ท่ามกลางอากาศสดชื่นเย็นสบาย สภาพแวดล้อมโดยรอบปกคลุมด้วยแมกไม้นานาพันธุ์ สร้างความร่มรื่นและความสุขให้แก่ผู้มาเยือน น้ำตกคำชะอีจึงเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดมุกดาหาร

อุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ ประกาศจัดตั้ง เมื่อวันที่ 28 ธันวาคม 2531 เป็นอุทยานลำดับที่ 59 ของประเทศไทย มีเนื้อที่ 48.4 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 30,245.67 ไร่ ครอบคลุมอำเภอเมือง และอำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร โดยมีลักษณะภูมิประเทศแบบเขาหินทราย ประกอบด้วยเทือกเขาน้อย-ใหญ่หลายลูกติดกัน สลับกับหน้าผาสูงชันและลานหินกว้างใหญ่ มีความสูงจากระดับน้ำทะเล 170-420 เมตร โดยมีภูจอมศรี เป็นภูเขาที่ใหญ่ที่สุด

ภูผาแต้ม เป็นภูเขาสูงประมาณ 336 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว ไปทางทิศเหนือระยะทางประมาณ 500 เมตร ระหว่างทางเดินขึ้นเขาบริเวณผาหินมีภาพเขียนโบราณยุคก่อนประวัติศาสตร์สันนิษฐานว่ามีอายุราว 3,000 – 4,000 ปี เป็นรูปรอยฝ่ามือสีแดงประทับไว้ อันอาจเป็นหลักฐานแสดงการมาถึงของผู้วาด และมีภาพทรงเลขาคณิตที่ยากจะตีความดูคล้ายแผนที่ที่วกวน ภาพเขียนเหล่านี้รวมกันอยู่เป็นกลุ่ม โดยแต่ละภาพจะใช้สีแดง ซึ่งคาดว่าได้มาจากสีของแร่ที่อยู่ในหินลูกรัง นำมาบดผสมกับยางไม้ จากนั้นจึงนำมาเขียนโดยใช้ฝ่ามือจุ่มสีหรือการประทับรอยฝ่ามือไว้บนเพิงผาหิน บริเวณเหนือเพิงผาเป็นลานภูผาแต้มเนื้อที่ประมาณ 1 ไร่ เป็นจุดชมทิวทัศน์พระอาทิตย์ขึ้นและตกที่สวยงาม โดยมองผ่านผาหินที่ยื่นออกไปในเวิ้งอากาศ จะเห็นเรือนยอดไม้ของป่าเต็งรัง และอ่างเก็บน้ำห้วยหินข้อ ที่อยู่เบื้องล่างเป็นทัศนียภาพที่สวยงามที่น่าชมอีกแห่งหนึ่งของ อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว

ไปเที่ยวภูหมูไม่ยากนัก เพียงเดินทางตามเส้นทางเข้าเมืองมุกดาหาร ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัวออกไปทางทิศตะวันตกประมาณ 50 กิโลเมตร ถนนลาดยางแคบๆ ที่มุ่งสู่ยอดภูหมู เป็นผลงานของทหารอเมริกันสมัยสงครามเวียดนาม ประมาณ ปี พ.ศ. 2513 โดยทหารอเมริกันใช้เป็นที่ตั้งสถานีสื่อสาร ยอดภูหมูสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง ประมาณ 356 เมตร ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว ที่ ภบ.1 (ภูหมู) ร่องรอยโรงเรือนที่ทหารอเมริกันใช้พักอาศัยยังคงหลงเหลือให้ชม นอกจากนั้นยอดภูหมูเป็นบริเวณที่สามารถมองเห็นพระอาทิตย์ขึ้นและตกที่สวยงามอีกแห่งหนึ่งของอุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว